LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

ĐỂ XÂY DỰNG NHÀ HOẰNG PHÁP MẪU MỰC TRONG THỜI HIỆN ĐẠI



ĐĐ.Ths. Thích Thiện Tuệ *

1. Cơ sở lý luận của một nhà hoằng pháp mẫu mực
   1. Cơ sở lý luận hoằng pháp của đức Phật

định đến vùng Ba La Nại, nơi năm người bạn cùng tu khổ hạnh với Ngài trước kia. Ở đây thể hiện tinh thần ứng thế độ sanh của đức Phật, tức là, ứng cơ nhi hiện thế, nghĩa là, quán xét nhân duyên căn cơ của mỗi chúng sanh để hóa độ. Đức Phật đã giảng dạy chánh pháp tại vườn Nai (Lộc Uyển). Từ đó mà thế gian đã xuất hiện một cột mốc quan trọng trong lịch sử thế giới loài người lúc đó, đó là sự hình thành Tam Bảo đầu tiên.
Từ sự thành lập Tam Bảo đầu tiên đó, giáo lý từ đó mà có cơ sở để được truyền bá rộng rãi đến những ai hữu duyên với chân lý Phật đà. Đức Phật dạy với những Tỳ kheo đầu tiên trong giáo đoàn Tăng già rằng: “Các Thầy Tỳ kheo, các Thầy hãy lên đường để đem giáo lý giải thoát cho những ai hữu duyên và hai người không nên cùng đi một hướng.” Như vậy, chúng ta thấy rằng, đức Phật đã hướng đến mục đích của Ngài là đem giáo lý giải thoát cho những ai hữu duyên và khuyến khích hàng đệ tử của Ngài hãy lên đường vì mục đích cao quý đó.
Như vậy, trong tứ chúng đồng tu theo Phật, chúng ta thấy có đầy đủ mọi giai tầng xã hội của xứ Ấn Độ cổ đại và mỗi thành phần này đều có một vài đóng góp tích cực trong sự nghiệp hoằng pháp của đức Phật và giáo đoàn của Ngài. Nằm rải rác trong nhiều kinh điển Nguyên Thủy (Nikaya); thỉnh thoảng chúng ta thấy những vị tôn túc đứng ra để thay thế đức Phật nói về giáo lý trong một vài hội chúng. Và tất nhiên, đức Phật đã xác chứng nhận sự việc như thế, giáo lý như vậy, hay phương pháp tu tập như vậy là đúng với chánh pháp, đúng với lời Đức Thế Tôn. Điều này, chúng ta thấy rằng, xuyên suốt từ lúc khai thị truyền bá chánh pháp tại Lộc Uyển cho đến sau cùng, đức Phật tin tưởng vào sự tu học của đệ tử Ngài, người có thể thay thế Ngài để hoằng truyền lời chân lý.

1. 2. Cơ sở lý luận hoằng pháp của giáo đoàn tăng già Phật giáo

Quy y Tam Bảo và làm đệ tử đức Phật và Hộ trì Tam Bảo. Ngoài ra, chúng ta thấy nhiều Tôn giả khác cũng là những nhà hoằng pháp mẫu mực trong Tăng đoàn đức Phật.
Tuy nhiên, trong giáo đoàn của đức Phật vẫn có những Tỳ kheo đệ tử không nắm bắt được lời Phật dạy để rồi sinh ra những tư tưởng tà kiến. Điều này không chỉ gây ra những điều không tốt trong lộ trình tu tập của chính những Tỳ kheo ấy mà còn nguy hại hơn khi họ lại là người đi rao giảng những tà kiến của mình về giáo lý giải thoát đến những người khác. Trong Trung bộ 1, Đại kinh Đoạn tận ái (Ma- hatanhasankhaya sutta), có nhắc đến tỳ kheo Sati với tâm tà kiến về chánh pháp của đức Phật và đức Phật cho gọi để xoay chuyển tâm tà của Tỳ kheo Sati. Như vậy, chúng ta có thể nhận rõ ràng vấn đề hoằng pháp rằng, cơ sở lý luận để hoằng pháp không những phải có đầy đủ yếu tố chánh kiến về lời Phật dạy, mà bên cạnh đó cần phải hiểu rõ lời Phật dạy bằng con đường tu tập bản thân. Chính người hoằng pháp phải nắm bắt được chánh và tà trong từng lời nói khi hoằng pháp. Trong câu chuyện 500 kiếp là chồn bởi vì lỡ nói về chính điều không hiểu giáo lý, với một tà kiến tự ngã là bài học trong việc hoằng pháp. Đức Phật đã chỉ rõ rằng “Kẻ mê mờ kia!” cho những đệ tử không hiểu rõ chân lý và thậm chí là còn đi rao giảng điều tà kiến. Như vậy, nếu không hiểu rõ chân lý mà nói về chân lý thì đức Phật cho rằng người đó không những đang xuyên tạc đức Phật vì chấp thủ sai lạc, mà còn tự phá hoại mình, tạo nhiều tổn đức, hậu quả thật vô lường.
Như vậy, chúng ta thấy rằng cơ sở lý luận để xây dựng một nhà hoằng pháp mẫu mực cần phải ý thức rõ ràng về lời Phật dạy. Lý luận không những từ phương pháp tu tập mà còn phải biết nhìn nhận giáo lý bằng nhiều góc độ khác nhau. Cơ sở để diễn giảng giáo lý là áp dụng cách thuận tiện nhất để việc hoằng pháp hiệu quả đến với tha nhân (thỉnh giả). Cơ sở lý luận này dựa trên ba yếu tố chính, đó là thấu hiểu lời Phật dạy qua Tam vô lậu học Văn, Tư, Tu; ứng dụng Tứ Vô Lượng Tâm Từ, Bi, Hỷ, Xả trong việc hoằng pháp và lấy Từ Bi và Hiểu Biết để chỉnh đốn bản thân theo tinh thần học hỏi.

2. Tinh thần dấn thân của nhà hoằng pháp mẫu mực

đệ tử nhưng hầu như chúng ta khó nhận thấy phương pháp này. Trong phương pháp này, đức Phật đã tinh tấn trong suốt thời gian Ngài hành đạo. Ngài đã du hành trong suốt 45 năm trụ thế đến ngày nhập Niết bàn tại Câu-thi-na (Kushangar). Những việc thường nhật, đức Phật thường vào thành đi khất thực như các Tỳ kheo đệ khác, Ngài độ thực dưới gốc cây, hay tịnh xá, hay nhà của Tín chủ, Ngài thuyết pháp, ngồi thiền, hành thiền, v.v. Thời gian trong một ngày, Ngài sử dụng dành cho việc tu tập là chính; thời gian để nghỉ ngơi thì chiếm tỉ lệ nhỏ hơn rất nhiều. Cũng phương pháp thân giáo này, chúng ta thấy ở Tôn giả Angulimala hay Tôn giả Đại Mục-kiền-liên đã thể hiện tinh thần bất bạo động theo lời dạy của đức Phật. Tôn giả Ương-quật-ma thì bị đánh giữa đường trong lúc đi khất thực; tôn giả Đại Mục Kiền-liên thì bị đánh đến chết trước cổng Tịnh xá Trúc Lâm. Cả hai trường hợp này đều dùng thân để giáo hóa lời Phật dạy, giáo lý bất bạo động. Hay trường hợp của Tôn giả Xá-lợi-phất, chúng ta nghe qua công hạnh của Tôn giả là luôn hỏi thăm tôn giả Mã Thắng (hay Ác Bệ) khi đến một vùng nào đó hành đạo nghe Tôn giả trên đang cư trú, và nghỉ luôn hướng đầu về phía Tôn giả. Đó là dùng thân giáo để thể hiện tinh thần biết ơn vậy. Phương pháp ý giáo chỉ dùng ở đức Phật trong một vài trường hợp nhất định khi đã dùng qua phương pháp thân giáo và khẩu giáo. Ngài đã mặc nhiên để Tôn giả thực hiện hạnh đầu đà khổ hạnh.
Tinh thần dấn thân bảo vệ chánh pháp. Đó chính là vấn đề lớn cho mỗi nhà hoằng pháp mẫu mực và điển hình nhất là Tôn giả Phú- lâu-na. Kinh giáo giới Phú Lâu Na (Punnovada sutta), thứ 145 trong kinh Trung Bộ thứ 3, đức Phật đã đặt những vấn đề liên quan đến cách tiếp cận một nước tên là Tây phương Du-na Quốc (Sunaparanta). Sau khi nhận thấy Tôn giả Phú-lâu-na có đủ nhiệt thành để giáo hóa tại đây, đức Phật thuận ý để Tôn giả ra đi. Như vậy, chúng ta thấy rằng tinh thần dấn thân để truyền bá giáo lý giải thoát đã được các Thánh Tăng đệ tử Phật mạnh dạn đứng ra đảm nhiệm. Kết quả là Tôn giả Phú-lâu-na đã nhiếp độ được 500 nam cư sĩ và 500 nữ cư sĩ tại vùng đất hung bạo và thô ác Tây phương Du Na quốc. Tinh thần hoằng pháp này có thể nói như là bài học sâu sắc cho rất nhiều thế hệ Tăng Ni dấn thân hành đạo.

3. Một vài định hướng xây dựng nhà hoằng pháp mẫu mực cho Phật giáo trong giai đoạn hiện nay